Μηχανισμός δράσης
Οι μύκητες δεν έχουν χλωροφύλλη και άρα δεν μπορούν να συνθέσουν υδατάνθρακες από διοξείδιο του άνθρακα και νερό. Παρασιτούν στους ιστούς άλλων οργανισμών και αντλούν την τροφή τους από το σώμα του ξενιστή. Τα μυκητιασικά ένζυμα σχηματίζουν μυκητιακές υφές που διαλύουν τα κυτταρικά τοιχώματα του ξενιστή. Τα σπόρια τους διασπείρονται στον αέρα και στο έδαφος και σε ευνοϊκές συνθήκες αναπτύσσονται ταχέως προς νέες υφές.
Τα μυκητοκτόνα μπορεί να είναι προστατευτικά, θεραπευτικά ή εξαλείφοντα . Τα προστατευτικά μυκητοκτόνα δρουν προληπτικά εμποδίζοντας τη βλάστηση των σπορίων ή τη διείσδυση του μύκητα στον ιστό. Αυτό επιτυγχάνεται με άμεση δράση στα σπόρια (σποριοκτόνος δράση) ή με αλλαγή των φυσιολογικών συνθηκών στο φύλλο. Για την πρόληψη σε περίοδους κινδύνου μόλυνσης απαιτούνται πολλαπλές εφαρμογές οπότε αυξάνονται οι δαπάνες φυτοπροστασίας.
Τα θεραπευτικά μυκητοκτόνα μπορούν να σταματήσουν τη μόλυνση στα πρώτα της στάδια. Τα εξαλείφοντα μυκητοκτόνα είναι αποτελεσματικά στην καταπολέμηση του μύκητα ακόμα και όταν τα συμπτώματα της μόλυνσης είναι εμφανή, όπως κατά των εκτοπαρασιτικών μυκήτων.
Τρόποι εφαρμογής
Ανάλογα με τη θέση εφαρμογής διακρίνονται σε μυκητοκτόνα φυλλώματος, εδάφους, επεξεργασίας σπόρων.
Τα μυκητοκτόνα φυλλώματος εφαρμόζονται στα υπέργεια μέρη των φυτών με ψεκασμό ενώ του εδάφους εισάγονται στο έδαφος.
Η επεξεργασία σπόρων γίνεται προ της φύτευσης των σπόρων της καλλιέργειας και περιλαμβάνει επικάλυψη με μυκητοκτόνο, μέσω ψεκασμού, βύθισης σε υγρό διάλυμα ή έκθεσης σε σκόνη. Σήμερα, σχεδόν όλοι οι σπόροι δημητριακών έχουν υποστεί επεξεργασία προ της φύτευσης.
Απορρόφηση και Μεταφορά
Συστηματική κατανομή στο Φυτό
Τα μυκητοκτόνα που προσλαμβάνονται από τα φύλλα ή τις ρίζες του φυτού και μεταφέρονται μέσω του συστήματος μεταφοράς του Φυτού ονομάζονται συστηματικά μυκητοκτόνα, και προστατεύουν καλά τους νέους βλαστούς.
Δραστικές ουσίες όπως οι τριαζόλες, τα βενζιμιδαζόλια και οι Μορφολίνες που είναι υδατοδιαλυτές θα κινηθούν όπως το νερό προς τα πάνω.
Όρισμένες φυτικές ασθένειες ίσως παρεμποδίσουν την μετακίνηση των μυκητοκτόνων. Με την ανοδική κίνηση των δραστικών συστατικών, δημιουργείται ένα αποτέλεσμα αραίωσης στα κάτωθεν μέρη του φυτού. Γι’αυτό τα φυτά πρέπει να διαβρέχονται καλά με τα μυκητοκτόνα, ιδιαίτερα στα χαμηλότερα επίπεδα.
Τοπική συστηματική δράση
Οι Τοπικές-συστηματικές δραστικές ουσίες απορροφώνται από τα φυτά αλλά εξαπλώνονται ελάχιστα. Για παράδειγμα, το Ιμιδαζόλιο Prochloraz διαπερνά τον φυτικό ιστό, μένει εκεί και δεν εισέρχεται στο ρεύμα νερού οπότε δεν γίνεται αραίωση.
Αποθήκευση και παρατεταμένη δράση
Ορισμένες μυκητοκτόνες ουσίες, όπως οι στομπιλουρίνες, οι ανιλινο-Πυριμιδίνες, οι κινολίνες , και οι οξαζολιδίνη-διόνες αποθηκεύονται προσωρινά στο στρώμα κηρού από όπου τα ενεργά συστατικά απελευθερώνονται σταδιακά, παρέχοντας μακροχρόνια παρατεταμένη φυτοπροστασία,
Επιφανειακά
Τα μη-συστημικά μυκητοκτόνα ή μυκητοκτόνα επαφής δεν εισέρχονται στη συστηματική κυκλοφορία του φυτού, αλλά παραμένουν στην επιφάνεια του. Αν το φυτό σχηματίσει νέα φύλλα ή το μυκητοκτόνο ξεπλυθεί από τη βροχή, πρέπει να επαναληφθεί εκ νέου η εφαρμογή του μυκητοκτόνου.
Δραστικές ουσίες
Τα Μυκητοκτόνα μπορεί να είναι ανόργανες, οργανομεταλλικές ή οργανικές χημικές ουσίες, ή οργανισμοί.
Ανόργανα μυκητοκτόνα είναι το μείγμα Μπορντό (Cu(OH)2 · CaSO4) και ο οξυχλωριούχος χαλκός (3 Cu(OH)2) · CuCl2 · n H2O). Δρουν απελευθερώνοντας ιόντα χαλκού(ΙΙ) που αναστέλλουν τα ένζυμα των μυκοσπορίων αποτρέποντας τη βλάστησή τους. Το κολλοειδές, καθαρό θείο είναι ανόργανο μυκητοκτόνο που οξειδώνεται στην επιφάνεια των φυτών προς διοξείδιο του θείου που αναστέλλει τη βλάστηση των σπορίων. Τα ανόργανα μυκητοκτόνα αντιπροσωπεύουν περίπου το ήμισυ των πωλήσεων μυκητοκτόνων. Μπορεί να χρησιμοποιηθούν στη Βιολογική γεωργία και βιοδυναμική γεωργία.
Οργανομεταλλικά μυκητοκτόνα είναι οι άκρως τοξικές και επιβλαβείς για το περιβάλλον οργανικές ενώσεις του υδραργύρου και του κασσιτέρου, και έχουν πλέον απαγορευτεί.
Τα οργανικά μυκητοκτόνα είναι ομάδα με ετερογενή σύνθεση και περιλαμβάνει αζόλες, μορφολίνες και στρομπιλουρίνες .
Επί του παρόντος, στη Γερμανία, έχει εγκριθεί μία βιολογική δραστική ουσία που περιέχει σπόρια του παρασιτικού μύκητα Coniothyrium minitans για τον έλεγχο των μυκήτων Sclerotinia (όπως η λευκή μούχλα στην ελαιοκράμβη).
Ομάδες δραστικών ουσιών
Επιφανειακά
Περιλαμβάνονται τα:
- Στοιχειακό θείο εναντίον ορισμένων ειδών μούχλας σε δημητριακά, λαχανικά, κρασί, φρούτα. Διεισδύει στα μυκητιακά κύτταρα και διαταράσσει την αναπνευστική αλυσίδα στα μιτοχόνδρια.
- Γουαζατίνη:Κατά του Septoria nodorum
- Χλωροθαλονίλη: κατά των ανθεκτικών στελεχών Septoria και των ελμινθοσπόριων
- Ιπροδιόνη: κατά των Septoria, ελμινθοσπόριων
- Ανιλαζίνη: προσωρινά δεν επιτρέπεται
Αζόλες
Είναι η μεγαλύτερη ομάδα και διακρίνονται σε βενζιμιδαζόλια, τριαζόλες και Ιμιδαζόλια.
Βενζιμιδαζόλια (“MBC”)
Μηχανισμός δράσης: αναστολή της κυτταρικής διαίρεσης (μίτωσης) με καταστροφή των δομικών στοιχείων της ατράκτου. Έχουν θεραπευτική, αλλά όχι προληπτική αποτελεσματικότητα. Περιλαμβάνονται τα:
- Καρβενδαζίμη
- Θειοφανικό μεθύλιο
- Φουμπεριδαζόλη
- Μπενομύλ
Η πραγματική δραστική ουσία είναι η Καρβενδαζίμη ενώ τα θειοφανικό μεθύλιο και Μπενομύλ μετατρέπονται στο Φυτό σε Καρβενδαζίμη.
Τριαζόλες
Όλες οι Τριαζόλες κατανέμονται συστηματικά στο φυτό και έχουν διαφορετικές ισχύες προληπτικής, θεραπευτικής και εξαλείφουσας δράσης. Είναι αναστολείς της Βιοσύνθεσης Στερολών που δρούν αναστέλλοντας το ένζυμο C14-απομεθυλάση, που απομεθυλιώνει τη λανοστερόλη κατά τη σύνθεση της μυκητιακής εργοστερόλης. Οι εργοστερόλες είναι απαραίτητες για τους μύκητες όπως η χοληστερίνη στα ζώα.
Επίδραση στην ανάπτυξη της καλλιέργειας: Οι τριαζόλες και οι Στρομπιλουρίνες έχουν θετική επίδραση στις συγκεντρώσεις χλωροφύλλης, αυξημένο χρόνο αφομοίωσης, βελτιωμένη φωτοσύνθεση και ανάπτυξη. Αναστέλλουν τη σύνθεση των ορμόνων ωρίμανσης και τα οφέλη από την αργή ωρίμανση, δηλαδή δυνατότητα αποθήκευσης των σιτηρών για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, αλλά και μεταγενέστερη ημερομηνία συγκομιδής, αναφέρονται ως “Πράσινη επίδραση”.[6]
Στις τριαζόλες περιλαμβάνονται τα ακόλουθα δραστικά συστατικά: Προπικοναζόλη, Φλουσιλαζόλη Μετκοναζόλη, Εποξυκοναζόλη, Φλουκινκοναζόλη, Τεμπουκοναζόλη, Προθειοκοναζόλη, διφενοκοναζόλη, κυπροκοναζόλη, τριαδιμενόλη, βρομουκοναζόλη, μυκλοβουτανίλη. Δεν επιτρέπονται πλέον οι ουσίες Φενμπουκοναζόλη και Βιοτερτανόλη.
Ιμιδαζόλια
Έχουν τοπική συστηματική δράση. Περιλαμβάνονται το προχλωράζ και η ιμιζαλίλη (για επεξεργασία σπόρων κριθαριού).
Μορφολίνες
Οι μορφολίνες είναι αναστολείς της βιοσύνθεσης στερολών. Αναστέλλουν δύο ένζυμα που συμμετέχουν στην κατασκευή κυτταρικού τοιχώματος (αναγωγάση και ισομεράση). Με ατελές και διάτρητο κυτταρικό τοίχωμα οι μύκητες εξαλείφονται από αφυδάτωση. Περιλαμβάνονται οι δραστικές ουσίες Φενπροπιμόρφη και Φενπροπιδίνη.
Στρομπιλουρίνες
Αποθηκεύονται προσωρινά στο στρώμα κηρού από όπου απελευθερώνονται σταδιακά. Αναστέλλουν ένα ένζυμο μεταβολισμού (αναπνευστική αλυσίδα) στα μιτοχόνδρια των μυκήτων. Περιλαμβάνονται τα δραστικά συστατικά Πικοξυστρομπίνη, αζοξυστρομπίνη, κ.α.
Κινολίνες
Αποθηκεύονται στο στρώμα κηρού από όπου αποδεσμεύονται σταδιακά, παρέχοντας παρατεταμένη δράση. Δεν έχουν θεραπευτικό αποτέλεσμα. Περιλαμβάνοται: Κινοξιφένη και Προκιναζίδη.
Ανιλινο-Πυριμιδίνες
Αποθηκεύονται στο στρώμα κηρού από όπου απελευθερώνονται σταδιακά προς τη συστηματική κυκλοφορία. Η δράση τους βασίζεται σε αναστολή της μυκητιακής σύνθεσης του αμινοξέος μεθειονίνη, με αποτέλεσμα αδυναμία ανάπτυξης (υφών) και εισβολής στα φυτά της καλλιέργειας. Δραστικα συστατικά: Κυπροδινίλη, Μεπανιπυρίμη και Πυριμεθανίλη.
Οξαζολιδίνο-διόνες
Αποθηκεύονται στο στρώμα κηρού από όπου απελευθερώνονται σταδιακά. Αποτρέπουν τη βλάστηση των σπορίων αναστέλλοντας την αναπνευστική αλυσίδα στα μιτοχόνδρια. Δραστική Ουσία: Φαμοξαδόνη.
Αμίδια καρβοξυλικού οξέος (Καρβοξαμίδια)
Την περίοδο 2003 – 2012 παρουσιάστηκαν αρκετά νέα μυκητοκτόνα καρβοξαμίδια.
Τα καρβοξαμίδια αναστέλλουν το συγκρότημα ΙΙ της αναπνευστικής αλυσίδας, την ηλεκτρική Αφυδρογονάση. Συχνά χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με αζόλες.
Πηγή: wikipedia.org
